مشخصات گیاه
مرزنجوش ،گیاهی است خشبی و چند ساله با نام علمی Origanum vulgare واز خانواده Lamiaceaeکه منشا آن نواحی مدیترانه گزارش شده است . این گیاه دارای ریشه های سطحی است و انشعابهای فراوانی دارد . ساقه این گیاه مستقیم ، به رنگ قرمز ، پوشیده از کرکهای ترشحی وارتفاع آن بین 50 تا 100 سانتیمتر می باشد . برگها طویل ، به طول 3 تا 5 سانتیمتر ، تخم مرغی شکل وفاقد دندانه می باشند. گلها در انتهای ساقه به صورت مجتمع ، به رنگ صورتی یا بنفش و شبیه به چتر از اواخر مرداد ماه ظاهر می شوند.
چند نکته در ارتباط با گیاه مرزنجوش
1- این گیاه در طول رویش به نور فراوان نیاز دارد .
2- این گیاه به لایه های کم عمق خاک و خاکهای شنی که حاوی ترکیبات آهکی باشد ، نیازمند است
3- مرزنجوش به آسانی قادر به تحمل خشکی است ولی برای افزایش عملکرد ، گیاهان باید تحت آبیاری منظم قرار گیرند .
4- pH مناسب خاک برای این گیاه بین 5/4 تا 7/8 می باشد .
توزیع نهاده
1-قبل از کاشت در فصل پاییز افزودن 20 تا 30 تن در هکتار کود دامی کاملا پوسیده .
2- 40 تا 80 کیلوگرم در هکتار کود ازته همه ساله در اوایل بهار .
3- 50 تا 80 کیلو گرم در هکتار اکسید فسفر و اکسید پتاس درپاییز سال سوم وچهارم رویش.



عملیات زراعی
فصل پاییز، پس از افزودن کودهای حیوانی مورد نیاز گیاه ، شخم متوسطی زده و پس از تسطیح زمین و افزودن کودهای شیمیایی مورد نیاز گیاه به خاک ، اواخر اسفند بستر خاک را برای کشت بذر آماده می کنند .
تاريخ و فواصل كشت :
الف:تکثیر رویشی:زمان مناسب برای تکثیر رویشی مرزنجوش ، اواخر بهار (اواسط خرداد) است . بدین صورت که بوته های سالم 2 تا 3 ساله را از خاک خارج کرده و به 2 تا 3 قطعه تقسیم می کنند و در ردیفهایی به فاصله 50 تا 60 سانتیمتر کشت می کنند . فاصله بین دو بوته نیز بین 20 تا 25 سانتیمتر می باشد
.ب:تکثیر توسط بذر :در تكثير توسط بذر ، اوايل فروردين بذور را در خزانه رديفهايي به فواصل 25 سانتيمتر كشت مينمايند . عمق بذر 2 تا 3 ميليمتر ميباشد . آبياري منظم و مبارزه با علفهاي هرز سطح خزانه نتايج مطلوبي را در رشد نشأ ها به همراه خواهد داشت . اگر خزانه زیر پلاستیک استفاده شده باشد اواخر اردیبهشت ماه و چنانچه از خزانه هوای آزاد استفاده شود اوایل پاییز همان سال نشاها را به زمین اصلی منتقل میکنند .فاصله ردیفهای کاشت در زمین اصلی 50 سانتیمتر و فاصله دو بوته روی ردیف کاشت ، 15 تا 20 سانتیمتر باید باشد .
مراقبت و نگهداري :رشد مرزنجوش در سال اول رويش بسيار كند است و علفهاي هرز بدون رقابت و به سرعت توسعه مي يابند ، از اينرو كنترل علفهاي هرز قبل از كشت و تهيه بستري عاري از علفهاي هرز ضرورت دارد .در سال اول ، اواسط تابستان ، بريدن گياهان از فاصلة 8 تا 10 سانتيمتر از سطح زمين سبب گسترش انشعابهاي ساقه اي شده و درافزايش محصول نقش عمده اي دارد . نياز آبي از سال دوم رويش كمتر است .
برداشت محصول :در سال اول تنها يكبار ميتوان محصول را برداشت كرد اما از سال دوم به بعد ميتوان دو و يا حتي سه بار محصول را برداشت كرد .گیاهان در مرحله گلدهی حاوی حداکثر مقدار اسانس هستند . ازاینرو ، اولین برداشت در همین مرحله انجام می گیرد .پس از رویش مجدد گیاهان و تولید شاخ و برگهای جدید و نمو گلها ، ماههای مرداد تا مهر زمان مناسبی برای دومین برداشت خواهد بود .هنگام برداشت ، پيكر رويشي از 40 سانتيمتري قسمت فوقاني بريده مي شوند . مقدار توليد محصول 2 تا 3 تن در هكتار ميباشد